Kamu Personeli Kadrolu Mu? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme
Kamu personeli kadrolu mu? Bu soru, aslında çok daha derin bir meseleye işaret ediyor. Bunu sadece devletin insan kaynakları politikası olarak görmek, meseleyi yüzeysel anlamak olur. Çünkü bu soruyu, toplumsal cinsiyet eşitliği, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektiflerinden ele aldığımızda, karşımıza çıkan tablo bambaşka bir hal alıyor. İstanbul’da, sokakta, işyerinde ya da toplu taşımada karşılaştığım yüzlerce farklı insan, bu konuda çok farklı deneyimler ve algılar biriktiriyor. Peki, gerçekten herkes için eşit bir fırsat var mı? Kadrolu olmak, herkese aynı avantajları sunuyor mu?
Kamu Personeli Kadrolu Olmak: Herkes İçin Aynı Fırsat Mı?
İstanbul’un o kalabalık, koşturmacalı sokaklarında, sabah işe giderken gözlemlerim bazen düşündürücü oluyor. Toplu taşımada yan yana oturduğum insanlar arasında en çok dikkatimi çeken, toplumsal cinsiyet ve etnik çeşitliliğin devlet kadrolarında nasıl temsil edildiğiyle ilgili. Kamu personeli kadrolu mu sorusu aslında çok daha karmaşık bir boyut kazanıyor: Herkesin eşit fırsata sahip olup olmadığı.
Mesela, uzun zamandır aynı güzergâhta çalışan bir otobüs şoförüne selam veriyorum. O da bana gülümsüyor ama onun işe alınması süreciyle ilgili pek çok soru işareti var. Kadınların, engellilerin, etnik azınlıkların kamu kurumlarındaki temsili, ne yazık ki her zaman yeterli olmuyor. Kadrolu kamu personeli olma şansı, bu gruplara genellikle daha zor bir şekilde sunuluyor. Özellikle kadınlar, kariyer basamaklarını çıkarken karşılaştıkları engeller nedeniyle daha fazla zorluk yaşıyorlar.
Bir başka gözlemim ise, otobüs şoförü olabilmek için gerekli olan nitelikler ile, kadın ya da engelli bireylerin bu mesleklere başvururken karşılaştıkları önyargılar arasında büyük bir uçurum olması. Evet, herkes eşit sınavlara giriyor, ancak fırsat eşitliği, gerçekte ne kadar sağlanıyor? Bir kadın ya da engelli birey, kamuda kadrolu bir iş bulma yolunda, genellikle daha fazla mücadele etmek zorunda kalıyor.
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kamu Personeli Kadroları
Kadınların kamu personeli kadrolarında temsilinin yeterli olup olmadığını sorguladığımızda, karşımıza bambaşka bir gerçek çıkıyor. Kadınların daha çok sağlık, eğitim, sosyal hizmet gibi alanlarda çalıştığını görüyoruz. Kamu sektöründe kadrolu olmak, kadınlar için çoğu zaman bir güvence ve istikrar sunuyor gibi görünüyor, ancak gerçekten bu kadrolar her kadın için eşit mi?
Özellikle kadınların üst düzey yönetici pozisyonlarında temsilinin yetersiz olduğunu söyleyebilirim. İstanbul’un sokaklarında kadınların, erkeklerle eşit şartlarda kamu personeli olma fırsatına sahip olup olmadığı sorusu sürekli kafamda yankı yapıyor. Bir yanda kadrolu kamu personeli olarak görev yapan kadınlar, diğer yanda kariyer basamaklarını tırmanmaya çalışan kadınların karşılaştığı engeller. Eğitim ve kariyer fırsatlarında yaşanan cinsiyet eşitsizliği, iş dünyasında olduğu gibi kamu sektöründe de kendini gösteriyor.
Çeşitli devlet kadrolarında kadınların daha düşük maaşlar aldığını, daha az yöneticilik pozisyonuna yükseldiğini, özellikle kırsal alanlarda bu durumu çok daha keskin bir biçimde gözlemleyebiliyoruz. Kadınlar için kamu personeli kadrolu olmanın avantajı, maalesef bazen “iş güvencesi” olmanın ötesine geçemiyor.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Kamu Personeli Kadrolarındaki Temsil
Çeşitlilik ve sosyal adalet konuları, devlet kadrolarındaki temsili de etkiliyor. Bir devlet dairesinde, “kamu personeli kadrolu mu” sorusu sadece işe alım değil, aynı zamanda toplumun her kesiminin eşit fırsatlar sunulup sunulmadığıyla ilgili bir sorgulamadır. Örneğin, etnik azınlıklar, özellikle doğu kökenli bireyler, büyük şehirlerde kamu kadrolarında daha az temsil ediliyor. Devlet dairelerinde yer alan çoğu insanın, aynı etnik kökenden ve aynı sınıf geçmişinden geldiğini görmek mümkün.
Bir sivil toplum kuruluşunda çalışırken, bazen çok farklı gruplardan gelen insanlarla tanışıyorum ve onların kamu sektörüne dair izlenimlerini dinliyorum. Gözlemlerime göre, çoğu zaman bu grupların kamu personeli kadrolarına erişimi, yaşadıkları zorluklar nedeniyle sınırlı kalıyor. Çeşitli engeller, sadece fiziksel değil, sosyoekonomik ve kültürel bariyerler de içeriyor.
Bununla birlikte, son yıllarda kamu sektöründeki çeşitlilik oranlarının arttığını görmek de sevindirici. Ancak daha alınacak çok yol var. Kadrolu devlet memuru olma fırsatlarının, sadece belli bir kesime mi yoksa her kesime mi sunulması gerektiği sorusu, hala büyük bir tartışma konusu.
Sonuç: Kadrolu Kamu Personeli Olmak Gerçekten Herkes İçin Eşit Mi?
Kamu personeli kadrolu mu sorusu, sadece bir iş güvencesi meselesi değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitsizliği, çeşitlilik ve sosyal adalet ile doğrudan bağlantılı bir konu. İstanbul’daki bir otobüs yolculuğunda, toplu taşımada yan yana oturduğumuz insanların gözlerinde bazen umutsuzluk, bazen de kararlı bir mücadele görmek mümkün. Kamuda kadrolu olma fırsatları, her birey için eşit şartlar altında mı sunuluyor? Bu soruya vereceğimiz cevabın, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet bağlamında daha fazla açılması gerekiyor. Öyle ya da böyle, bu soruların cevabını bulmak, belki de ülkemizde daha adil bir çalışma ortamı yaratmanın anahtarı olacak.